Het belang van het toepasselijk recht bij (internationale) overeenkomsten
In de meeste overeenkomsten vindt u een beding dat bepaalt welk (nationaal) recht op de overeenkomst van toepassing is. Een belangrijk beding met grote impact op de uitleg van de overeenkomst. Wat houdt het toepasselijk recht nu precies in, wat is het juridische belang ervan en wat gebeurt er als u geen rechtskeuzebeding in een contract opneemt?
Wat is het toepasselijk recht?
Het toepasselijk recht is het (nationaal) recht dat van toepassing is op een overeenkomst. Uitleg van de overeenkomst kan immers sterk verschillen naar gelang het recht dat hierop van toepassing is. Een contractueel beding kan bijvoorbeeld naar Nederlands recht wel zijn toegestaan, maar naar het recht van een ander rechtsstelsel niet. Of andersom. Het opstellen en de beoordeling van een overeenkomst vergt in het algemeen dan ook (grondige) kennis van het toepasselijk recht.
Het juridische belang van de rechtskeuze
Contracten (waaronder bijvoorbeeld een set algemene voorwaarden) zijn in de regel opgesteld door een jurist vanuit het perspectief van een bepaald recht dat van toepassing is. Bijvoorbeeld het Nederlandse recht.
De overeenkomst hanteert dan bepalingen die zijn ontleend aan de nationale wetgeving. Contractuele bepalingen zijn (voor zover toegestaan) geschreven in aanvulling of afwijking van die betreffende wet- en regelgeving en daarop gebaseerde rechtspraak.
Wilt u een bestaande overeenkomst of algemene voorwaarden aanpassen aan een ander toepasselijk recht?
Dan dien het contract in essentie (volledig) herschreven te worden, zodat het aansluit op het lokale recht dat toepasselijk is of is gemaakt middels een rechtskeuze.
Pas op met internationale termen
In internationale contracten wordt nogal eens gebruikgemaakt van bekend klinkende (Anglo-Amerikaanse) termen. Denk aan guarantee, warranty, best endeavours en termination.
Deze begrippen hebben echter geen eenduidig vast te stellen betekenis. Als contracten dergelijke begrippen bevatten en naar Nederlands recht moeten worden uitgelegd, dan ontstaan uitlegproblemen. Deze termen zijn namelijk moeilijk of soms zelfs niet te matchen met het Nederlandse contractenrecht.
Als u het Nederlandse recht als toepasselijke recht kiest, dan is het verstandig om de juiste, juridische termen te gebruiken. Vertaal ze op de goede manier en zorg waar nodig voor een toelichting, bijvoorbeeld door de Nederlandse term erbij te zetten.
Rechtskeuze als heikel onderwerp bij internationale contracten
De rechtskeuze kan een heikel onderwerp blijken bij de totstandkoming van overeenkomsten. Onbekend maakt onbemind en het eigen rechtsstelsel wordt in de regel altijd door beide partijen geprefereerd. Daarmee is de kiem gelegd voor een impasse.
Een mogelijke uitweg uit de impasse is het maken van een keuze voor een ander rechtstelsel dan dat van een van de contractpartijen. Zeker bij internationaal opererende bedrijven in de handel wordt wel voor de oplossing geopteerd om het recht van een derde land te kiezen.
Een andere (oneigenlijke en niet te verkiezen) poging om uit die impasse te komen, is dat partijen soms de keuze achterwege laten en geen rechtskeuze opnemen.
Rechtskeuze ontbreekt: wat nu?
Als de partijen geen rechtskeuze in het contract hebben opgenomen, zal een rechter moeten bepalen welk recht toepasselijk is. Binnen Europa is het recht op dit gebied geharmoniseerd. Voor EU-lidstaten geldt dat de Rome I-Verordening bepaalt welk rechtsstelsel van toepassing is.
Hoofdregel (uiteraard met uitzonderingen) is dat het recht geldt van het land van de partij die de kenmerkende prestatie verricht. Bij een koopovereenkomst is dat bijvoorbeeld het recht van het land van de verkoper (en dus niet van de koper) en bij dienstverleningsovereenkomsten het recht van het land van de dienstverlener (en dus niet de opdrachtgever).
Buiten Europa wordt het lastiger om te bepalen welk recht van toepassing is. Dit moet worden vastgesteld aan de hand van voorhanden zijnde internationale verdragen.
Alternatief voor keuze nationaal recht: Unidroit Principles
Een oplossing die (soms) wel gekozen wordt in plaats van de keuze voor een nationaal recht, is voor toepasselijkheid van de Unidroit Principles. Partijen kunnen kiezen voor toepasselijkheid van de Unidroit Principles of International Commercial Contracts (2010). De Unidroit Principles kunnen in voorkomende gevallen dienen als alternatief voor of aanvulling op een toepasselijk (nationaal) recht.
De Unidroit Principles behandelen algemene onderwerpen (totstandkoming overeenkomst, nakoming en schadevergoeding) en bieden een (neutraal) raamwerk dat is toegespitst op internationale overeenkomsten. De Unidroit Principles vormen een sluitend systeem, zijn gestructureerd als wet en onderscheiden bepalingen van dwingend recht (compulsory) en regelend recht (non compulsory).
Toepasselijkheid van de Unidroit Principles naast een (nationaal) recht is wel denkbaar, maar niet strikt noodzakelijk of zelfs wenselijk. Het is wel mogelijk, mits tenminste aandacht is voor de rangorde. Dit wordt bereikt door bijvoorbeeld te bepalen dat de Unidroit Principles gelden in rangorde boven het toepasselijk (nationaal) recht.
Meer weten over het toepasselijk recht?
Volg dan onze training ‘Dienstverleningsovereenkomst: contractering & contractmanagement’ of schrijf u in voor de training ‘Juridische aspecten van contracten en contractmanagement’.