Tussen bepalingen in een contract kunnen onderlinge tegenstrijdigheden ontstaan. Bestaat een overeenkomt uit verschillende documenten, zoals een raamovereenkomst, SLA, inkoopvoorwaarden en diverse bijlagen? Dan zijn tegenstrijdigheden bijna onvermijdelijk. In dat geval wordt vaak een rangorderegeling opgenomen. Wat houdt deze regeling nu precies in en wat zijn de voor- en nadelen?

Wat is een rangordereling?

Een overeenkomst kan bedingen bevatten die elkaar tegenspreken. Soms zijn die tegenstrijdigheden intentioneel, maar vaak ook niet.

Om deze tegenstrijdigheden op te lossen wordt vaak een rangorderegeling (of prevalentiebepaling) gebruikt. Deze bepaalt de volgorde bij onderlinge tegenstrijdigheid tussen bedingen in de verschillende documenten. De rangorderegeling kent een juiste volgorde van (toepasselijke) documenten en maakt een uitzondering voor meer specifieke afspraken in documenten lager in de rangorde.

Ter illustratie vindt u hieronder de rangorderegeling, zoals deze vermeld staat in de gemeentelijke inkoopvoorwaarden GIBIT 2023 .

Rangorderegeling (in inkoopvoorwaarden) GIBIT 2023

2.5 In geval van strijdigheid tussen het bepaalde in de Inkoopvoorwaarden en het bepaalde in de Overeenkomst of een ander document, geldt de volgende rangorde (bij tegenstrijdigheid prevaleert het document hoger in rangorde; bij strijdigheid tussen documenten van gelijke rang prevaleert het meest recente document):

I. Licentie- en onderhoudsvoorwaarden voor Derdenprogrammatuur, doch louter voor zover het de Derdenprogrammatuur betreft, en mits is voldaan aan de informatieverplichtingen als bedoeld in artikel 22.1;

II. nadere overeenkomsten en bijlagen bij de Overeenkomst, zoals het Implementatieplan, de SLA, de Verwerkersovereenkomst of het exitplan;

III. de Overeenkomst;

IV. de Inkoopvoorwaarden, waarbij de hoofdstukken II en III in voorkomend geval prevaleren op het bepaalde in hoofdstuk I.

Hoe ontstaan tegenstrijdigheden in contracten?

Tegenstrijdigheden kunnen (wederzijds) intentioneel zijn. Daarnaast ligt ook het risico op de loer van onbedoelde, ongewenste of onopgemerkte tegenstrijdigheden als gevolg van tegenstrijdige belangen tussen de partijen, complexiteit, tijdsdruk en gebrek aan overzicht. Hieronder in het kort de factoren die daaraan bijdragen.

Omvang

Als de overeenkomst wordt gevormd door een groot aantal contractdocumenten, ontstaan er eerder tegenstrijdigheden. Denk aan contractdocumenten als raamovereenkomst, nadere overeenkomsten, inkoopvoorwaarden, verwerkersovereenkomst(en), SLA en grote aantallen bijlagen bij die documenten met uitwerkingen van specifieke onderwerpen.

Tijdsverloop

Contractdocumenten en afspraken kunnen ook gedurende de looptijd van de overeenkomst ontstaan en vallen daarmee buiten de initiële contractfase. Denk aan (nieuwe) nadere overeenkomsten, periodieke (evaluatie)verslagen, afspraken in een Dossier Afspraken en Procedures (DAP) of e-mails of andere correspondentie. Hierdoor kunnen ook in een latere fase tegenstrijdigheden ontstaan.

Herkomst

Doordat documenten meerdere auteurs (met eigen expertise of invalshoek) hebben en/of afkomstig zijn van de onderscheiden partijen (met andere belangen) kunnen contractdocumenten elkaar tegenspreken.

Voor- en nadelen van de rangorderegeling

Een rangorderegeling is geen heilige graal. Als er veel contractdocumenten zijn, dan kan het een handig instrument lijken om de volgordelijkheid te bepalen. In de praktijk wordt deze regeling echter vooral ingezet als politiek middel.

Door de regeling naar uw hand te zetten, kunt u het belang van de volgordelijkheid van contractdocumenten immers bepalen. Als inkoper kan het interessant zijn de inkoopvoorwaarden van uw eigen organisatie als hoogste en belangrijkste document aan te merken in de rangorde. In dat geval werkt de rangorderegeling in uw voordeel. Nadelig is het als de tegenpartij zijn volgordelijkheid doordrukt. Wees hier dus altijd alert op.

Nog een nadeel van de rangorderegeling is dat deze doorgaans de prevalentie bepaalt door rangschikking van de onderscheiden documenten. De aanname daarbij is dat in algemene zin de gehele inhoud van een document meer of minder specifiek is ten opzichte van de gehele inhoud van andere documenten. Een SLA zal vaak lager in de rangorde verdwijnen, terwijl daar naar waarschijnlijkheid meer specifieke bepalingen in zitten die ook nog eens de intentie hebben om af te wijken van de raamovereenkomst of nadere overeenkomst. Natuurlijk kunt u een uitzondering voor meer specifieke afspraken in lagere documenten opnemen in de rangorderegeling, maar hoe houdt u dan het overzicht?

Aandachtspunten bij het opstellen van de rangorderegeling

Mocht u ervoor kiezen om een rangorderegeling op te stellen, dan kunnen onderstaande aandachtspunten u hierbij helpen.

Houd bij het formuleren van een rangorderegeling ook de bijlagen bij documenten in het oog. Deze kunnen namelijk eveneens tegenstrijdigheden bevatten, die door middel van de rangorderegeling dienen te worden opgelost.
Wees ook alert op de toepasselijkheid van bepaalde contractdocumenten door middel van verwijzingen (soms met hyperlink) naar andere bronnen of documenten. Denk aan een standaardzin als “….op de dienstverlening is voorts van toepassing www.leverancier.nl/SLA”)
Een middel om lichtvaardige afwijkingen te voorkomen is om te bepalen dat (latere) afwijkingen alleen geldig kunnen worden aangegaan, indien deze een concrete aanduiding bevatten van de bepaling waarvan wordt afgeweken (“in afwijking van artikel 6.2 van de hoofdovereenkomst…”).

Meer leren over de rangorderegeling en de toepassing ervan in de praktijk?

Volg dan onze training ‘Dienstverleningsovereenkomst: contractering & contractmanagement’ of schrijf u in voor de training ‘Juridische aspecten van contracten en contractmanagement’.

Rangorderegeling in contracten: zeker geen heilige graal